تیروئید و ارتودنسی

یکی از مهم ترین غده هایی که در بدن هورمون ترشح کرده و به رشد بدن و تکامل بافت های آن کمک می کند، غده تیروئید است. این غده با ترشح هورمون های مختلف و تنظیم عملکردهای متنوعی که در بدن وجود دارد به کنترل رشد و همچنین، بهینه سازی متابولیسم بدن می پردازد. از جمله قسمت های بدن که به شدت می تواند تحت تاثیر عملکرد غده تیروئید قرار بگیرد، ناحیه دهان و دندان و زبان است. در این مقاله قصد داریم به مطالعه اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان و مخصوصا تاثیر آن بر ارتودنسی پرداخته و ضرورت سلامت غده تیروئید برای انجام درمان های دندانپزشکی را بررسی نماییم.

با توجه به اهمیت اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، در صورتی که تحت درمان های دندانپزشکی مخصوصا ارتودنسی قرار می گیرید، باید هر گونه مشکل را با دندانپزشک خود مطرح نمایید. زیرا هورمون هایی که توسط غده تیروئید ترشح می شوند، تمامی مسائل متابولیسمی و گردش مواد مغذی در بدن را تحت تاثیر قرار داده و وجود هر گونه مشکلی در عملکرد آن می تواند در روند درمان اختلال ایجاد کند. هر چند در بحث مراقبت های دندانی و با توجه به اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، یک دندانپزشک ماهر و با تجربه معمولا ناهنجاری های مربوط به غده تیروئید را مورد بررسی قرار می دهد تا از بروز مشکلات احتمالی بعدی جلوگیری به عمل آورد.

تیروئید و ارتودنسی

غده تیروئید چیست و چه هورمون هایی ترشح می کند؟

غده تیروئید یکی از اصلی ترین و مهم ترین غدد بدن به شمار می آید که در جلوی گردن قرار گرفته است. هورمون هایی که توسط این غده ترشح می شوند، در فرایندهای مختلف سوخت و سازی بدن و رشد و تکامل بافت ها اثرگذار هستند. این مساله مخصوصا در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

تیروگلوبولین ماده اصلی است که توسط این غده ترشح شده و در نهایت منجر به ساخت هورمون های تریودوتیرونین و تیروکسین خواهد شد. سنتز این هورمون ها که به ترتیب، تحت عنوان T3 و T4 هم شناخته می شوند، از عملکرد دو عامل تیروگلوبولین و ید صورت می گیرد.

در حقیقت، غده تیروئید فولیکول هایی دارد که برای ساخت هورمون های T3 و T4 از ید ساخته می شوند. پس از تشکیل این ماده، فولیکول به وجود آمده با تیروگلوبولین ترکیب شده و ماده سازنده هورمون های یاد شده را فراهم می کند.

اهمیت هورمون های ترشح شده توسط غده تیروئید به قدری زیاد است که از همان دوران جنینی که فرزند در شکم مادر است، رشد او از طریق هورمون های مادر کنترل می گردد. بنابراین، در صورت وجود هر گونه اختلال در تولید هورمون های T3 و T4 منجر به ایجاد ناهنجاری هایی در جنین شده و رشد او را با مشکل مواجه خواهد کرد.

البته عدم تولید کافی این هورمون ها در بدن افراد بزرگسال هم خطرات خاص خود را دارد که از جمله آن ها می توان به کاهش متابولیسم بدن و ایجاد اختلال در آن اشاره نمود.

اختلالاتی که در اثر عملکرد نامناسب غده تیروئید می تواند به وجود آید تنها از طریق کمبود ترشح این هورمون ها نیست. ترشح بسیار زیاد و تولید خارج از کنترل هورمون های T3 و T4 نیز خطرات جدی برای فرد داشته و در نهایت زندگی او را به خطر خواهد انداخت.

در هر صورت، کاهش و یا افزایش سطح هورمون های T3 و T4 ترشح شده توسط غده تیروئید را می توان نشان دهنده وجود اختلال در عملکرد این غده دانست. برای اینکه از عملکرد صحیح غده و یا میزان اختلال در کارایی آن مطلع شویم، معمولا پزشکان تست سرم TSH را تجویز می کنند. چرا که میزان کم کاری و پر کاری تیروئید از روی سطح ترشح سرم TSH قابل تشخیص است. اگر هورمون ها بیش از حد ترشح شده باشند، سطح TSH ترشح شده بسیار زیادتر از حد نرمال بوده و این مساله نشان دهنده ابتلای فرد به کم کاری تیروئید است. در حالت پر کاری تیروئید عکس این مساله رخ خواهد داد.

تمامی این اختلالات در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان و به منظور انجام درمان های دندانپزشکی باید به طور کامل بررسی گردند تا کمترین عوارض را برای فرایندهای درمانی در پی داشته باشد.

تیروئید و ارتودنسی

اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان و میزان اهمیت آن

همان طور که در بخش مقدمه به اختصار اشاره شد، عملکرد غده تیروئید به شدت می تواند بر سلامت دهان و دندان اثر بگذارد. به همین دلیل، بهتر است برای انجام مراقبت ها و درمان های دندانپزشکی، قبل از هر چیز به فکر درمان مشکلات غده تیروئید خود باشید. ممکن است این سوال برایتان پیش آید که اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان چگونه خود را نشان می دهد؟ در این قسمت به این سوال پاسخ خواهیم داد.

اثر اختلالاتی مانند کم کاری غده تیروئید به شکل های مختلفی خود را نشان می دهد. ایجاد هر گونه اختلال و مشکل در چشیدن مزه ها، بزرگ شدن زبان که در اصطلاح پزشکی هایپرتروفی نامیده می شود، بروز بیماری های مرتبط با لثه یا پریودنتال، ایجاد تاخیر در بهبود زخم های دهانی و همچنین، به وجود آمدن تاخیر در خارج شدن دندان های فرد هر کدام به نوبه خود می توانند نشانه ای از کم کاری غده تیروئید باشند. در چنین حالت هایی با توجه به اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، به هیچ عنوان نمی توان برای درمان های سنگین دندانپزشکی اقدام نمود؛ مگر آن که برای درمان آن اقدام کرده و فرد از داروهایی استفاده کند که بتواند کاهش فعالیت های تیروئید را جبران نماید.

در واقع، افرادی که در حال مصرف قرص های هورمون بوده و عملکرد تیروئید خود را تحت کنترل دارند، به راحتی می توانند تحت درمان های دندانپزشکی قرار گرفته و بدون نگرانی در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان خود، از درمان هایی نظیر ارتودنسی استفاده نمایند.

تا اینجا اهمیت اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان تا حدودی مشخص شده و متوجه شدیم که برای شروع هر گونه روش درمانی، باید هورمون های غده تیروئید کاملا تحت کنترل باشند.

برای جلوگیری از منفی بودن اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، دندانپزشک چه مسائلی را بررسی می کند؟

برای اینکه یک درمان دندانپزشکی شروع شده و به بهترین نتیجه برسد، لازم است که قبل از هر چیز، برخی عوامل بررسی گردد. یکی از مهم ترین فاکتورها به واسطه اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، بررسی عملکرد غده تیروئید است.

گاهی ممکن است فرد قبل از آن که برای درمان های دندانپزشکی اقدام نماید، اختلالات عملکردی غده تیروئید داشته باشد. در واقع، فرد از قبل از بیماری خود اطلاع دارد. در چنین مواردی بهتر است تمامی سوابق پزشکی بیمار در اختیار دندانپزشک او قرار گیرد. اینکه چه داروهایی مصرف می کند و چه مدت است که داروهای هورمون تیروئید استفاده می کند، در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان از اهمیت بالایی برخوردار است و باید حتما به دندانپزشک اطلاع داده شود. از طرفی، لازم است که شخص دندانپزشک نیز اقداماتی را انجام دهد تا بر اساس آن متوجه شود که آیا تشخیص صحیحی درباره مشکلات ناشی از تیروئید فرد بیمار داده شده است یا خیر.

به عنوان مثال، در اکثر مواقع در افرادی که به کم کاری تیروئید مبتلا می شوند، بروز بیماری های قلب و عروق و افزایش LDL امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. به همین دلیل، بررسی سوابق پزشکی بیمار توسط دندانپزشک باعث می شود تا در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید، وضعیت قلب و عروق وی به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.

تیروئید و ارتودنسی

پر کاری تیروئید

نوع دیگری از اختلال تیروئید، پر کاری آن است که در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان باید مورد توجه قرار بگیرد. برای افرادی که در سنین جوانی هستند، پر کاری تیروئید به شکلی متفاوت با افراد میانسال خود را نشان می دهد. در واقع، بیماری گریوز نمادی برای وجود اختلال پرکاری تیروئید در جوانان است؛ در حالی که در افراد میانسال این اختلال خود را به شکل گواتر متورم سمی نشان می دهد.

یکی از اقدامات بسیار مهم در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان این است که پیش از آن که دندانپزشک درمان فرد را شروع کند، لازم است بررسی سوابق پزشکی و البته انجام معاینات جسمانی دقیق و کامل انجام گیرد. این کار باعث می شود تا میزان کنترل سطح هورمون های ترشح شده توسط غده تیروئید کاملا بررسی گردد و از هر گونه عوارض احتمالی بعدی جلوگیری به عمل آید.

از طرفی آریتمی قلب که در اثر یون تراپی ایجاد شده و به نوعی از ماندگاری طولانی مدت هورمون ها در بدن به وجود می آید، از جمله مسائلی است که در اثر تیروئید پر کار به وجود می آید. در نظر گرفتن این موضوع پیش از آن که دندانپزشک درمان مورد نظر را آغاز کند بسیار اهمیت دارد.

آیا با وجود اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، درمان دندانپزشکی یکسانی در کم کاری و پر کاری تیروئید به کار می رود؟

ممکن است در حال حاضر با این سوال روبرو باشید که آیا نوع روش های درمانی برای اشخاصی که دچار اختلالات تیروئیدی هستند با افراد سالم متفاوت است یا خیر؟ حتی ممکن است برای افراد مبتلا به کم کاری و پر کاری تیروئید، این مورد سوال باشد که نوع درمان چقدر با هم تفاوت دارد؟

در پاسخ به این گونه سوالات باید گفت که از نظر روش های درمانی طبیعتا مراحل یکسان است اما در هر مورد درمان باید با ملاحظه بیشتر و یا حساسیت های خاصی انجام گیرد. برای مثال اضطراب و استرس در افرادی که به پر کاری تیروئید دچار شده اند، به طور قابل توجهی بالاتر است. به همین دلیل، باید میزان استرس و تنش ها در درمان بیمار به کمترین میزان برسد؛ برای مثال جراحی در چنین افرادی می تواند اثر منفی بر عملکرد غده تیروئید گذاشته و فعالیت سمی آن را افزایش دهد.

یکی دیگر از مسائل مهم در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، استفاده از داروهایی است که در حین درمان به کار می روند. به عنوان مثال اپی نفرین و برخی آمین های دیگر انقباضاتی را در سرخرگ ها و مویرگ ها حاصل می کنند. با توجه به اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، استفاده از این مواد دارویی در اشخاصی که به پر کاری تیروئید دچار هستند، باید کاملا با احتیاط صورت پذیرد.

اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان باعث می شود تا برای بیماری های کم کاری و پر کاری تیروئید درمان های دندانپزشکی مختلفی در نظر گرفته شود. بیمارانی که کم کاری تیروئید دارند، خیلی کمتر از افراد عادی به داروی های بی حس کننده و آرام بخش پاسخ می دهند. بنابراین، دندانپزشک باید این نکته را همواره در نظر داشته باشد تا کمترین مشکل برای این گونه افراد در حین درمان به وجود آید.

برای بیماران مبتلا به پر کاری نیز باید تنش ها به کمترین مقدار ممکن برسد. از این رو، لازم است تمامی فرایندهای درمانی پ طی جلساتی انجام شوند که مدت زمان آن ها تا حد امکان کوتاه باشد. با توجه به اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، با این روش می توان استرس ناشی از پر کاری تیروئید در این گونه اشخاص را به خوبی کنترل نمود.

درمان ارتودنسی چگونه می تواند از اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان تاثیر بپذیرد؟

درمان ارتودنسی یکی از درمان های زمانبر و حساس دندانپزشکی است که باید توسط یک متخصص ارتودنسی انجام شود. برای انجام فرایند این درمان لازم است تا هر گونه سابقه پزشکی خود را با دندانپزشکتان در میان بگذارید. اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان در این درمان نیز باید بسیار مورد توجه قرار گرفته و نکات احتیاطی لازم را رعایت نمود. برای مثال باید در هنگامی که تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرد، از مصرف آدرنالین و انتشار عفونت جلوگیری کرده و احتمال ایجاد هر گونه اضطراب و استرس را کاهش داد.

نوعی بیماری در افراد مبتلا به پر کاری تیروئید وجود دارد که به بحران تیروتوکسیک معروف شده است. این بیماری علائم جدی و شدیدی مانند تب بالا، لرزش بدن، اسهال و استفراغ، تپش تند و نامنظم قلب و بیقراری شخص را در پی دارد. با توجه به اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، در هنگامی که دندانپزشک متوجه این گونه علائم گردد، باید هر چه سریع تر درمان را متوقف کرده و به شرایط بیمار به صورت اورژانسی رسیدگی نماید. در غیر این صورت، این نوع بیماری به عنوان یک طوفان تیروئیدی می تواند خطر زیادی برای فرد داشته باشد.

برای اینکه سلامت بیمار تضمین شود، لازم است پس از اینکه درمان دندانپزشکی بیمار به پایان رسید، داروهای مربوط به درمان تیروئید خود را بر اساس دستور پزشک مصرف نماید.

تیروئید و ارتودنسی

جلوگیری از تحریک غده تیروئید

در افرادی که به اختلالات عملکرد غده تیروئید دچار شده اند، اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان تنها مساله ای نیست که باید در نظر گرفته شود. بلکه باید به حالت های بر عکس این مساله نیز توجه کرده و از تحریک غده تیروئید جلوگیری به عمل آورد. برای مثال، غده تیروئید ذاتا به تابش پرتو حساسیت نشان می دهد. بنابراین دندانپزشک باید در تمامی مراحل درمانی به این نکته توجه داشته باشد که غده تیروئید در مقابل حجم زیادی از پرتوها قرار نگیرد. چون این گونه شرایط برای هر نوع از شرایط غده تیروئید مضر بوده و به عنوان یک عامل خطرزا شناخته می شود. برای اینکه از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری به عمل آید در چنین شرایطی، معمولا در هنگام عکس برداری با اشعه ایکس دندانپزشک از محافظ تیروئید برای پوشاندن ناحیه مربوط به آن استفاده می کند تا مانع از تحریک وضعیت آن شود.

در بحث اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، در مورد اشخاصی که از قبل تحت درمان های لازم برای رفع اختلالات عملکردی غده تیروئید قرار گرفته اند نیازی به نگرانی نبوده و برنامه های درمانی ارتودنسی بر اساس نظر متخصص ارتودنسی می تواند ادامه پیدا کند.

با توجه به اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان، گاهی زبان در اثر پر کاری تیروئید دچار افزایش حجم می گردد. این حالت که در اصطلاح پزشکی هاپیروتروفی نامیده می شود که در حین درمان ارتودنسی می تواند مشکلاتی را ایجاد نماید.

نکته مهم دیگر این است که اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان باعث می شود که طی نظم دادن دندان ها حساسیت بیشتری به وجود آید. درمان ارتودنسی می تواند از ریمادلینگ استخوان تاثیر زیادی بگیرد. در واقع، اگر فرد ریمادلینگ طبیعی یا کند استخوان داشته باشد، در مقایسه با ریمادلینگ زیاد استخوان، در نظم دهی دندان ها بهتر عمل خواهد کرد. این یعنی در فردی که دچار پر کاری تیروئید است، به واسطه ریمادلینگ زیاد استخوانی که در اثر اختلال تیروئید به وجود می آید، جا به جایی دندان ها بسیار بیشتر خواهد بود. بنابراین دندانپزشک باید به این نکته طی درمان ارتودنسی توجه ویژه داشته باشد.

مساله اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان و بحث ریمادلینگ استخوانی تنها برای بیماران دچار پر کاری تیروئید نبوده و در بیماران کم کار نیز اثرات خاص خود را دارد. در حقیقت، برای بیمارانی که تیروئید کم کاری دارند ریمادلینگ استخوان کند بوده و به شدت بر تحلیل ریشه ها اثرگذار خواهد بود. به همین دلیل، دندانپزشک باید به این نکته توجه داشته باشد که در صورت کاهش ریمادلینگ استخوان، تحلیل ریشه ها محتمل تر بوده و نمی توان از بروز آن جلوگیری نمود. توجه به این نکته کمک می کند تا اقدامات احتیاطی لازم در حین درمان ارتودنسی صورت گیرد.

تیروئید و ارتودنسی

نتیجه گیری

اثر تیروئید بر سلامت دهان و دندان یکی از مهم ترین مسائلی است که در بحث درمان های دندانپزشکی و مخصوصا ارتودنسی باید به آن توجه نمود. بیماران مبتلا به کم کاری و یا پر کاری تیروئید باید تمامی سوابق پزشکی مربوط به بیماری خود را در اختیار دندانپزشک خود قرار دهند تا شرایط احتیاطی لازم در نظر گرفته شود.

متخصص ارتودنسی باید از تمامی سابقه بیماری و نوع داروهایی که برای تیروئیدتان مصرف می کنید اطلاع داشته باشد. زیرا وجود برخی حالت ها نظیر بزرگ شدن زبان در حین ارتودنسی می تواند مشکل ساز باشد. حتی استفاده از بعضی داروها نظیر “اپی نفرین” در بیماران تیروئیدی محدودیت خاصی دارد که رعایت آن برای حفظ سلامت بیمار از اهمیت بالایی برخوردار است.