تاثیر تغذیه و رژیم غذایی بر ارتودنسی

استفاده از ارتودنسی برای درمان بی نظمی دندان ها شامل رعایت یک سری محدودیت های غذایی است که می ‌تواند روی رژیم غذایی افراد تاثیر گذار باشد. از طرف دیگر برای پیشرفت درمان ارتودنسی باید از یک رژیم غذایی متعادل و مناسب استفاده کرد. بنابراین تغذیه بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی قرار می‌ گیرند همواره باید مورد توجه واقع شود. در این مقاله به رابطه بین تغذیه و درمان ارتودنسی پرداخت خواهد شد.

اهمیت علم تغذیه و رژیم غذایی

علم تغذیه علمی است که به انواع مواد غذایی و عملکرد آن ها، تعادل و برهم کنش های آن ها با سلامت و بیماری و فرآیندهایی که روی جذب، انتقال، هضم و دفع مواد غذایی تاثیر گذار است، تحقیق می کند. داشتن تغذیه مناسب در هر دورانی موجب بهبود فرایند رشد و تکامل افراد خواهد شد. در طی مراحل تشکیل بافت ها و اندام ها در دوران جنینی و یا پس از آن، هر گونه کمبود مواد غذایی موجب تخریب بافت ها می شود. تغذیه علاوه بر این، نقش مهمی در سلامت جنسی، به تاخیر افتادن قاعدگی و غیره خواهد داشت.

یکی از متخصصان این حوزه بر اهمیت تغذیه تاکید کرده است. وی بیان کرده : بسیاری از بیماری ها  که برخی از آن ها نیز لاعلاج هستند، در اثر رژیم غذایی نا مناسب و سوء‌تغذیه اتفاق می ‌افتد.

درمان ارتودنسی با تغییر بافت های پریودنتال اطراف دندان ‌ها موجب بهبود قرار گرفتن دندان ها می ‌شود. بنابراین با توجه به تاثیری که رژیم غذایی روی بافت ها و اندام ها دارند، رژیم غذایی و درمان ارتودنسی به یکدیگر مرتبط هستند. درمان ارتودنسی موجب ایجاد برخی محدودیت های جسمی، فیزیولوژیکی و روانی می شود که روی امر تغذیه تاثیر می گذارد.

 گیلفورد اولین دندانپزشکی بود که پیشنهاد داد برای پیشرفت درمان ارتودنسی لازم است برخی محدودیت ها در رژیم غذایی افراد اعمال شود. این محدودیت های رژیم غذایی می توانند روی عملکرد غدد درون ریز بدن به نحوی تاثیر بگذارد که نه تنها روی رشد و نمو کل بدن، بلکه روی تغییرات دندان ها نیز تاثیر داشته باشد. توجه داشته باشید آزمایش ‌هایی که انجام داده شده نشان داد افرادی که در رژیم غذایی شان کمبود اسید فولیک، ریبوفلاوین و روی داشتند با احتمال بیشتری فرزندانی با شکاف کام به دنیا می آوردند. سوء تغذیه ممکن است منجر به کاهش طول جمجمه و عرض فک شود. رشد مناسب استخوان های جمجمه و فک منجر به ایجاد فضای کافی برای دندان ها و درمان فشردگی مال اکلوژن و سایر ناهنجاری های دهان و دندان خواهد شد.

ویتامین ها و مواد معدنی جزء مهمی از رژیم مواد غذایی هستند که به طور فعالی در رشد و نمو  بدن نقش دارند؛ برای مثال کمبود ویتامین آ در کنار کمبود پروتئین منجر به جلوگیری از رشد کافی استخوان ها و بد فرمی دندان ‌ها می ‌شود. در مقابل ویتامین‌ آ اضافی و کمبود ویتامین دی موجب نرم شدن استخوان ها به دلیل کاهش جذب کلسیم می شود و همچنین احتمال داشتن نوزادانی با شکاف کام را افزایش می دهد. داشتن ویتامین دی کافی برای جذب کلسیم و فسفر مورد نیاز برای رشد اسکلت و دندان ها امری ضروری است و در نتیجه کمبود ویتامین دی موجب ابتلا به راشیتیسم و دیسپلازی ماگزیلا می شود. کمبود منیزیوم نیز موجب ابتلا به دندان قروچه های شبانه خواهد شد.

رابطه بین تغذیه و درمان ارتودنسی

تاثیر درمان ارتودنسی بر تغذیه و رژیم غذایی

متخصصان ارتودنسی به بیماران خود تاکید می کنند از مصرف غذاهای چسبناک، جویدنی یا بسیار سفت برای جلوگیری از شکستن و یا جدا شدن براکت ها پرهیز کنند. متخصصان به بیماران خود توصیه می کنند در مدت درمان ارتودنسی غذاهایی ترجیحاً نرم استفاده کنند

تاثیر تغذیه بر درمان ارتودنسی

 درمان ارتودنسی تا حد زیادی وابسته به سلامت دهان و دندان است. وجود زخم های زیاد، التهاب بافت های دهانی و التهابات لثه و بیماری های پریودنتال موجب به خطر افتادن نتایج درمان ارتودنسی می ‌شود. به همین دلیل کیفیت رژیم غذایی مناسب جهت جلوگیری از ایجاد زخم ها و التهابات روی درمان ارتودنسی تاثیر زیادی می گذارد.

ایجاد لکه های سفید روی دندان

مصرف بی رویه قند، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و سایر عادات غذایی نامناسب موجب تجمع پلاک ها زیر براکت ها می شود و همین امر احتمال ابتلا به بیماری های عفونی را به شدت افزایش می دهد. نوع پیکربندی براکت ها، سیم ها و سایر اتصالات موجب می شود تا بیمار نتواند به راحتی دندان ها و زیر براکت ها را تمیز کند. همین امر به ویژه موجب عفونت های لثه و ضایعاتی به صورت لکه های سفید روی دهان و دندان بیمار خواهد شد.

رابطه بین تغذیه و درمان ارتودنسی

 پوسیدگی دندان ها

مصرف غذاهای چسبناک و بهداشت نامناسب دهان موجب آسیب رسیدن به دندان ها  می ‌شود. بسیاری از غذاها ترکیباتی به عنوان بافر دارند. این ترکیبات مانند کلسیم شیر و پروتئین گوشت می توانند اسیدهای موجود در سایر مواد غذایی را خنثی یا جذب کنند. فلوراید می ‌تواند از پوسیدگی دندان جلوگیری کند، اما در صورت مصرف زیاد این ماده، لکه هایی با ظاهر قهوه ای روی سطح دندان مشاهده می شود.

 تحلیل ریشه دندان

تحلیل رفتن ریشه دندان ها یک چالش مهم در درمان ارتودنسی است که به شدت با رژیم غذایی در ارتباط است. طبق گفته‌ های محققان، رژیم‌ هایی که برای بیشتر بیماران ارتودنسی توصیه می شود، موجب کمبود کلسیم و ویتامین ها می شوند و در نتیجه در صورت کمبود برخی ویتامین ها مانند ویتامین دی، فرایند جذب کلسیم و فسفر با اختلال روبرو می ‌شود و در نهایت موجب تحلیل ریشه های دندان ها و خرابی آن ها خواهد شد.

رابطه بین تغذیه و درمان ارتودنسی

تاثیر رژیم غذایی بر میزان حرکت دندان ها

حرکت دندان ها به عملکرد همزمان متابولیسم کلاژن نیازمند است و متابولیسم کلاژن موجب تولید ویتامین سی کافی برای تولید کلاژن می ‌شود. کمبود ویتامین سی روی روبات های پریودنتال تاثیر می ‌گذارد و بنابراین روی حرکت دندان ها پس از  به پایان رسیدن درمان ارتودنسی نیز تاثیر دارد. افرادی که با کمبود ویتامین سی مواجه هستند، ممکن است مدتی پس از به پایان رسیدن درمان ارتودنسی، دندان هایشان به حالت قبل باز گردد.

تاثیر روی سلامت استخوان ها

برای داشتن سلامت استخوان نسبت فسفر و کلسیم باید بیش از یک باشد. در رژیم غذایی افرادی که تحت درمان ارتودنسی قرار می‌ گیرند، به دلیل مصرف نوشابه های غنی از فسفر، فست فود و اجتناب از مصرف لبنیات سالم و غنی از کلسیم این نسبت به کمتر از یک می رسد. این امر بازسازی استخوان ها را به خطر انداخته، موجب کاهش حرکت دندان ها طی درمان ارتودنسی خواهد شد.

رابطه بین تغذیه و درمان ارتودنسی

 مشکلات پریودنتال

تغذیه نامناسب هیچ ارتباط مستقیمی با بیماری‌ های لثه یا التهاب لثه ندارد، اما می ‌تواند اثرات سایر بیماری ‌ها را دو چندان کند. رژیم غذایی نرم به تجمع پلاک ها و مواد غذایی کمک می ‌کند و همین امر موجب می ‌شود بیمار بیشتر در معرض التهابات عفونی قرار  بگیرد.

ویتامین ها برای حفظ سلامت پریودنتال ضروری هستند. زیرا کمبود ویتامین ها، آسیب پذیری در برابر عفونت ها را افزایش می دهد. برای مثال؛ کمبود ویتامین بی، موجب التهابات لثه و ورم مخاط دهان می شود. کمبود اسید فولیک با نکروز رگ ها ارتباط مستقیم داشته و کمبود ویتامین سی موجب اختلال در متابولیسم کلاژن شده، روی بازسازی بافت های بدن تاثیر گذار است.

رابطه بین تغذیه و درمان ارتودنسی

رژیم غذایی متعادل در طول ارتودنسی

در طول درمان ارتودنسی، رژیم غذایی بیمار باید تحت مراقبت قرار گرفته، به گونه ‌ای تنظیم شود که کلیه مواد لازم به بدن بیمار برسد. فرآورده ‌های لبنی مانند شیر، پنیر، بستنی و غیره حتماً باید در طول درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار بگیرند، زیرا هم نرم هستند و هم به بازسازی استخوان ها و بهبود حرکت کردن دندان ها پس از پایان فرآیند ارتودنسی کمک می ‌کند.

انجمن دندانپزشکی آمریکا با درک اهمیت تغذیه در سال ۱۹۸۷ دستورالعمل هایی مربوط به ارائه مشاوره جهت انتخاب رژیم غذایی مناسب و تغذیه بیماران ارتودنسی ارائه کرد. توصیه می شود بیماران در طول درمان ارتودنسی حتماً الگوی مصرف صحیحی انتخاب کنند. این الگوی مصرف شامل توقف، فکر کردن قبل از خوردن و خوردن می شود:

1)هرگز مصرف نکنید!

آدامس، کارامل، انواع تافی ها و آبنبات های سفت و چسبناک، یخ، ذرت بو داده، میوه‌ هایی مانند سیب یا هویج خام، چوب شور، پیتزا، چیپس های شکلات، آجیل و نوشیدنی‌ های گازدار

2)با احتیاط مصرف کنید!

چیپس، بال مرغ، سبزیجات خام، میوه های سفت هنگامی که به قطعات کوچک تبدیل شده باشند، نان ‌های ترد و غذاهای پر قند

3) با خیال راحت مصرف کنید

سبزیجات بخار پز، سیب‌زمینی سرخ‌کرده، ماست، پودینگ، ژله، سوپ، غلات حل شده در شیر، پنیر، تخم‌مرغ ، میلک شیک،  بستنی بدون آجیل

نتیجه گیری

یک رابطه دوطرفه بین تغذیه و درمان ارتودنسی وجود دارد. در این ارتباط کیفیت رژیم غذایی روی سرعت و پیشرفت درمان ارتودنسی تاثیرگذار است و در مقابل درمان ارتودنسی نیز روی کیفیت و رژیم غذایی تاثیر می گذارد. یک رژیم غذایی متعادل و مناسب کلیه مواد غذایی مورد نیاز برای سلامت بافت ‌های دهان و بازسازی استخوان ها را فراهم کرده و منجر به افزایش سرعت بهبود ارتودنسی می شود. از طرف دیگر اطمینان از اینکه بیمار تحت درمان ارتودنسی رژیم غذایی مناسبی دارد برای متخصص ارتودنسی حائز اهمیت است زیرا تاثیر درمان ارتودنسی کاملا وابسته به کیفیت رژیم غذایی او است.