آپنه خواب چیست

آپنه خواب یکی از خطرات بالقوه برای افراد مختلف است که می تواند منجر به اختلالات خواب آنها شده و در طول شب و روز مشکلات مکرری برای آنها به وجود بیاورد. از آنجایی که این بیماری با عضلات و بافت های مختلف حلق و گلو در ارتباط است، بخش مهمی از روند درمان آن به متخصصان دندان پزشکی و به طور ویژه ارتودنتیست ها مربوط است. به همین دلیل معمولاً شیوه های مختلفی برای درمان آن پیشنهاد می شود.

به منظور آشنایی مخاطبین وب سایت ما و همچنین کسانی که به شکل های مختلف با آپنه خواب دست و پنجه نرم می کنند در این مطلب به مرور کلی آن خواهیم پرداخت و علل آن را معرفی خواهیم کرد.

 آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب (Sleep apnea) نوعی اختلال خواب بالقوه جدی است که در آن تنفس فرد به طور مکرر متوقف شده و مجددا شروع می شود و به طور کلی روند خواب او را تحت تاثیر قرار می دهد. در حقیقت اگر شما در طول شب با صدای بلند خروپف می کنید یا حتی بعد از یک خواب کامل در طول شب احساس خستگی می کنید، به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا شده اید. انواع آپنه معرفی شده از نظر پزشکان شامل موارد زیر هستند:

·         آپنه خواب انسدادی: به عنوان رایج ترین نوع آپنه شناخته می شود و هنگام شل شدن عضلات گلو به وجود می آید.

·         آپنه خواب مرکزی: این نوع آپنه هنگامی رخ می دهد که مغز سیگنالهای مناسبی برای عضلات کنترل کننده تنفس ارسال نمی کند.

·         سندرم آپنه خواب ترکیبی: یک نوع خاص از نوع آپنه مرکزی است که هم علائم مربوط به گونه انسدادی و هم علائم مربوط به گونه مرکزی را از خود نشان می‌دهد و تحت عنوان آپنه مختلط هم شناخته می شود.

با این تفاسیر اگر احساس می کنید که به شکل های مختلفی از این اختلال خواب مبتلا هستید باید به پزشک مراجعه کنید که هم به کاهش علائم آن کمک می‌کند و هم از بروز مشکلات قلبی و سایر عوارضی جدی جلوگیری می کند.

اپنه خواب

علائم آپنه خواب

باید اعتراف کنیم که علائم و نشانه‌های آپنه های خواب انسدادی و مرکزی با هم همپوشانی دارند و در برخی موارد تشخیص اینکه نوع بیماری شما چیست مشکل است. اما به طور کلی نشانه ها و علائم رایج برای تشخیص این بیماری شامل موارد زیر می شود:

·         خروپف بلند

·         اپیزودهایی که نفس کشیدن را در طی خواب متوقف می کنند – که توسط شخص دیگری گزارش می شود

·         بیدار شدن با دهان خشک

·         سردرد صبحگاهی

·         مشکل در خوابیدن (بی خوابی)

·         خواب آلودگی بیش از حد در روز (هایپرسومنیا)

·         دشواری تمرکز به هنگام بیدار شدن

·         تحریک پذیری

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

به طور کلی خروپف با صدای بلند می تواند یک مشکل بالقوه جدی را نشان دهد، اما همه کسانی که به آپنه خواب مبتلا هستند خروپف نمی کنند. به عنوان یک توصیه در صورت بروز یکی یا چند مورد از علائم آپنه باید با پزشک متخصص مشورت کنید. حتی از پزشک خود در مورد هرگونه مشکل احتمالی در هنگام خواب و مواردی مانند خستگی و خواب آلودگی و تحریک پذیری بپرسید تا به شکل مناسبی وضعیت شما را مورد بررسی قرار دهند.

اپنه خواب

عوامل ایجاد آپنه خواب انسدادی

این مشکل زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه های پشت گلوی شما شل میشوند. این ماهیچه ها از بافت نرم مانند قطعات مثلثی آویزان و همچنین لوزه ها و دیواره های جانبی گلو و زبان شما پشتیبانی می کنند. هنگامی که این ماهیچه ها شل می شوند، محل عبور هوا به شدت باریک شده یا حتی بسته می شود. در این صورت هوای کافی به بدن شما نمی رسد و در نتیجه سطح اکسیژن در خون پایین می آید. ادامه این روند باعث می شود که مغز شما ناتوانی در تنفس را احساس کنند و خیلی سریع شما را از خواب بیدار می کند تا بتوانید مجاری هوایی خود را باز کنید.

از آنجایی که این بیداری معمولاً مختصر است شما آن را به یاد نمی آورید. در مورد آپنه خواب انسدادی ممکن است شما خروپف کنید یا احساس خفگی داشته باشید که این الگو معمولاً ۵ تا 20 بار یا حتی بیشتر در هر ساعت و در نهایت در تمام طول شب تکرار می شود. بنابراین عملاً توانایی شما در رسیدن به مراحل عمیق خواب و استراحت کافی را از بین میبرد.

عوامل ایجاد آپنه خواب مرکزی

این نوع بیماری معمولاً کمتر اتفاق می افتد و زمانی که مغز شما نتواند سیگنال ها را به شکل مناسب به عضلات تنفسی بفرستد اتفاق می افتد. این بدان معناست که شما هیچ تلاشی برای تنفس در یک مدت کوتاه انجام نمی دهید. بنابراین تمام فعل و انفعالات بدن شما به شکلی است که با تنگی نفس از خواب بیدار می شوید و دوباره در حین خواب دچار مشکل هستید.

عوامل خطر در ایجاد آپنه خواب انسدادی

این نوع بیماری می‌تواند همه افراد جامعه و حتی کودکان را هم تحت تاثیر قرار دهد. اما عوامل خاصی در افزایش و تشدید آن نقش دارند که با توجه به نوع آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·          اضافه وزن: به طور کلی چاقی خطر ابتلا به بیماری آپنه را به شدت افزایش می دهد. قرار گرفتن رسوبات چربی در اطراف مسیرهای عبور هوایی فوقانی در ایجاد مانع تنفسی نقش دارند.

·          اندازه دور گردن: معمولا افرادی که گردن کلفت تر و چاق تری دارند از راه‌های هوایی باریک تری نفس می کشند و این منجر به اختلال در تنفس میشود.

·          مسیر عبور هوای باریک: این ویژگی ممکن است به دلیل باریک بودن گلوی شما و در نتیجه سخت شدن عبور هوا باشد. بزرگ شدن لوزه ها و آدنوئید ها به طور ویژه در کودکان می تواند مجاری هوایی را مسدود کند.

·         جنسیت: به طور کلی مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان احتمال بروز این بیماری را دارند، اما افزایش وزن خطر بروز چنین مشکلی در زنان را افزایش داده و حتی پس از یائسگی هم احتمال آن افزایش می یابد.

·         کهولت سن: این بیماری در بزرگسالان به طور قابل توجهی بیشتر اتفاق می افتد

·          سابقه خانوادگی: هر چه از لحاظ ژنتیکی بروز این بیماری در خانواده شما شایع تر باشد، احتمالاً برای شما هم اتفاق خواهد افتاد.

·          کشیدن سیگار: افراد سیگاری تا ۳ برابر بیشتر از افراد معمولی در معرض انسداد خواب هستند. استعمال سیگار باعث افزایش میزان التهاب و احتباس مایعات در مجاری هوایی فوقانی می‌شود.

·         گرفتگی بینی و آلرژی: افرادی که به شکل های مختلف در معرض گرفتگی بینی یا آلرژی هستند به احتمال زیاد آپنه خواب انسدادی را تجربه می کنند.

عوامل خطرساز آپنه خواب مرکزی

اگر چه شباهت هایی در عوامل خطرساز این دو نوع بیماری وجود دارد اما به طور ویژه می توان موارد زیر را هم در نظر گرفت:

·          افزایش سن: افراد میانسال و مسن بیشتر در معرض خطر آپنه مرکزی هستند.

·          جنسیت: آپنه مرکزی در مردان بیشتر از زنان اتفاق می افتد

·          اختلالات قلبی: وجود نارسایی احتقانی قلب خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد

·         استفاده از داروهای مسکن مخدر: برخی از داروهای مسکن مخدر مانند متادون خطر ابتلا به آپنه خواب مرکزی را افزایش می دهند.

·          سکته مغزی: سکته مغزی خطر ابتلا به آپنه مرکزی را افزایش میدهد.

باید بپذیریم که آپنه خواب یک بیماری مشکل ساز و غیر قابل درمان نیست و بیشتر عوامل موثر در ایجاد آن مربوط به عادات زندگی سالم هستند. پس در وهله اول نسبت به روش زندگی خود حساس باشید و پس از آن در صورت بروز مشکل سریعتر برای درمان اقدام کنید.

اپنه خواب

نحوه تشخیص آپنه خواب به چه صورت است و درمان آن چیست؟

احتمالاً بارها از آشنایان یا فامیل خود شنیده اید که به بیماری آپنه خواب مبتلا هستند و به شکل های مختلفی خواب راحت و آسایش آنها را از بین برده است. شدت این بیماری به شکلی است که حتی اطرافیان هم ممکن است از روند خواب و خروپف فرد دچار ناراحتی شوند و برای تشخیص و درمان آن به یک متخصص خواب یا به یک متخصص قلب و عروق یا حتی به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کرده باشند.

بنابراین در این مطلب به شما خواهیم گفت که چه نشانه هایی برای تشخیص آپنه خواب وجود دارند و گزینه های درمانی آن به چه صورت هستند:

راهکارهای تشخیص آپنه خواب

معمولاً برای تشخیص بیماری آپنه خواب پزشکان بر اساس علائم و نشانه‌های شما و همچنین سابقه خواب شما به ارزیابی می پردازند. در این مورد حتی ممکن است از اشخاصی که در نزدیکی شما می خوابند یا حتی از همسر شما در مورد بروز چنین مشکلی پرسیده شود.

یک متخصص می تواند نیاز های شما را برای ارزیابی بیشتر مشخص کند. این ارزیابی ها شامل نظارت یک شبه در یک مرکز خواب است که تنفس و سایر عملکردهای بدن هنگام خواب را رصد می کنند. آزمایش خواب در منزل هم ممکن است گزینه دیگری باشد که توسط آن ها پیشنهاد می شود. اما به طور کلی آزمایشات تشخیص آپنه خواب شامل موارد زیر می شوند:

 پلی سومنوگرافی شبانه (Nocturnal polysomnography)

در این شیوه در طول آزمایش وسایل مختلفی برای کنترل فعالیت قلب، ریه و مغز به شما وصل می شود و در جریان آن الگوهای تنفسی و حرکت بازو و پا و همچنین میزان اکسیژن خون در هنگام خواب کنترل می شود. با توجه به نتایج آن می‌توان در مورد شرایط خواب فرد تصمیم گیری کرد.

آزمایش خواب در منزل

در این شیوه پزشک آزمایش های ساده ای را برای شما انجام می دهد تا در منزل امکان تشخیص آپنه خواب وجود داشته باشد. در این آزمایشات معمولاً ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا در بدن شما و الگوهای تنفسی اندازه گیری می شوند.

 حالا اگر نتایج غیر طبیعی باشد به احتمال زیاد پزشک آزمایشات مختلفی را برای شما تجویز می کند. اگرچه این دستگاه ها نمی توانند همه عوامل دخیل در بیماری را تشخیص دهند، اما در هر صورت برای گرفتن نتایج اولیه راهکار مناسبی است. حالا اگر تشخیص داده شود که شما به آپنه خواب انسدادی مبتلا هستید، آزمایشات دیگری در مورد شرایط گوش، بینی و گلو انجام میشود. در نهایت ارزیابی های مختلفی روی سیستم های عصبی و سیستم قلب صورت می گیرد تا از وجود آن اطمینان حاصل شود.

اپنه خواب

راهکار های درمان آپنه خواب

 در موارد خفیف، پزشکان فقط تغییر سبک زندگی مانند کاهش وزن یا ترک سیگار را پیشنهاد می دهند. اگر هم فرد دچار آلرژی باشد، راهکارهای درمانی شامل گزینه های درمان آلرژی و حساسیت می‌شوند. اگر با وجود این راهکارها علائم و نشانه های بیماری بهبود نیابد و یا وضعیت بیماری تشدید شوند، در این صورت گزینه های درمانی دیگری در اختیار پزشکان است. این شیوه های درمانی شامل استفاده از دستگاه هایی برای باز کردن راه هوایی مسدود شده افراد است.

فشار مثبت هوایی مداوم (CPAP)

اگر فرد به آپنه خواب متوسط یا شدید مبتلا باشد، به او استفاده از یک ماسک مخصوص پیشنهاد می شود که می تواند فشار هوا در بخش های داخلی ریه بیمار را ثابت نگه دارند. فشار هوا در این دستگاه تا حدودی بیشتر از هوای آزاد اطراف است و فقط برای باز نگه داشتن مسیر عبور هوای فوقانی فرد کافی است و از بروز آپنه خواب و خروپف در حین خواب جلوگیری می کند.

اگرچه این شیوه به عنوان رایج ترین و قابل اعتمادترین روش برای درمان آپنه خواب شناخته می شود، اما استفاده از این ماسک برای برخی افراد سنگین و ناراحت کننده است. با وجود اینکه برخی از مردم این ماسک را کنار میگذارند، اما با تمرین بیشتر می توان تنظیماتی روی آن انجام داد که خیلی راحت و مطمئن است. به برخی از افراد هم توصیه می‌شود که به دنبال یک نوع ماسک راحت و مناسب با توجه به وضعیت خود باشند. کسانی که مشکلات زیادی با بیماری آپنه دارند، نباید استفاده از این دستگاه را متوقف کنند و بیشتر باید به دنبال راهکارهایی برای راحتی بیشتر در استفاده از آن باشند.

نکته دیگر اینکه برخی از دستگاه های CPAP قابلیت تنظیم فشار را دارند و این امکان را به شما می دهند که فشار هوای دستگاه را به شکلی تنظیم کنید که خود شما هم احساس راحت تری داشته باشید. بنابراین بدون اینکه استفاده از آن را کنار بگذارید و به سراغ گزینه‌های راحت‌تر و مناسب‌تر می روید.

اپنه خواب

 ابزارهای دهانی

یکی دیگر از ابزار هایی که برای درمان آپنه خواب می توانید بپوشید، یک نوع ابزار خاص است که به باز نگه داشتن گلوی شما کمک می کند. اگر چه استفاده از CPAP میزان اطمینان بیشتری دارد، اما باید بپذیریم که این ابزارهای دهانی هم گزینه راحت تری است و به گونه ای طراحی شده که فک شما و در نهایت گلوی شما را باز نگه میدارد.

 عمل جراحی

اگر استفاده از روش‌های فوق برای درمان آپنه خواب موفقیت‌آمیز نباشد، متخصص و پزشک میتواند به سراغ استفاده از گزینه ای جراحی برود. به نظر می رسد که استفاده از روش جراحی برای کسانی که دچار مشکل در ساختار فک هستند (افراد مبتلا به شکاف کام و اوربایت شدید) بهتر باشد. گزینه های جراحی درمان آپنه خواب شامل موارد زیر می شوند:

برداشتن بافت اضافی

 این روش که از لحاظ پزشکی تحت عنوان روش uvulopalatopharyngoplasty شناخته می شود، شامل برداشتن بافت قسمت پشت دهان و بالای گلوی بیمار است. معمولاً در این شیوه لوزه ها و آدنوئیدهای بیمار هم برداشته میشوند. این شیوه جراحی برای جلوگیری از لرزش بافت گلو و ایجاد خروپف موفق عمل می‌کند، اما نسبت به استفاده از ابزار CPAP میزان موفقیت کمتری دارد.

 منقبض کردن بافت

این یک راهکار درمانی دیگر است که از طریق کوچک کردن بافت در قسمت پشت دهان و پشت گلو، با استفاده از روش های فرسایش فرکانس رادیویی انجام می شود. این شیوه جراحی برای درمان آپنه خواب خفیف تا متوسط مورد استفاده قرار می گیرد و نتایج نشان می دهد که تفاوت زیادی نسبت به روش برداشتن بافت اضافی ندارد، اما از لحاظ خطرات جراحی در سطح بهتری است.

جابه جایی فک

این یکی از مواردی است که توسط متخصص ارتودنسی انجام می‌شود و فک بیمار نسبت به استخوان های صورت به سمت جلو حرکت داده می شود. این جراحی باعث می‌شود که فضای پشت زبان و کام بزرگتر شده و احتمال انسداد ریه ها کمتر شود.

 نحوه کاشت ایمپلنت

در این شیوه میله های پلاستیکی بعد از تزریق بی حسی موضعی در محل کام فرد قرار داده می شوند. استفاده از این شیوه بسیار محدود است و هنوز هم نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

 تحریک عصبی

در این شیوه جراحی یک محرک عصبی را که در حرکت زبان نقش دارند و تحت عنوان عصب هیپوگلیسمی شناخته می شود به بیمار تزریق می کند و زبان را در موقعیتی قرار می‌دهد که احتمال عبور هوا زیاد است.

ایجاد راه ورودی جدید برای هوا

این شیوه که تحت عنوان جراحی تراکئوستومی شناخته می‌شود و در صورت عدم موفقیت سایر درمان ها و برای افرادی که به آپنه خواب شدید مواجه هستند، به کار گرفته می شود. در این شیوه یک لوله فلزی یا پلاستیکی در گردن فرد قرار داده می شود تا عبور هوا را تسهیل کند.

با توجه به توضیحات داده شده کاملاً مشخص است که راهکار های درمان آپنه خواب بر مبنای تسهیل عبور هوا طراحی شده اند و کسانی که وضعیت رشد فک نامناسبی داشته باشند با این شیوه ها قابل درمان هستند.