چرا مرتب بودن دندان ها مهم است؟

یک فرضیه مشهور وجود دارد و آن این است که استفاده از ارتودنسی تنها برای اهداف زیبایی است. در حالی که در استفاده از درمان ارتودنسی تنها هدف، زیبایی نیست، با اینکه ارتودنسی ظاهر دندان های شما را بهبود می بخشد، اما فواید آن بسیار بیشتر از زیبایی است. تراز شدن دندان ها روی سلامت کلی دهان و دندان و افزایش توانایی در انجام کارهای مختلف مانند غذا خوردن بسیار تاثیرگذار است.

در دندانپزشکی به نامرتب بودن و ازدحام دندان ها و ناهماهنگی وضعیت فک ها، مال اکلوژن گفته می‌ شود. دهان و دندان سالم و تراز، حالتی است که دندان ها بدون هیچگونه ازدحام و یا فاصله‌ نامناسب طوری در کنار هم قرار بگیرند که شما بتوانید فرآیند گاز زدن، جویدن و بلعیدن را به درستی انجام دهید. در صورتی که دندان ها بگونه ای در دهان قرار بگیرند که نتوانید عملکرد مناسبی در هر یک از موارد فوق داشته باشید، سلامت دهان و دندان شما در معرض خطر قرار می گیرد. از معروفترین و متداول ترین عوارض مال اکلوژن عبارت است از:

• شلوغی و ازدحام دندان ها- ازدحام دندان ها زمانی رخ می دهد که دندان ها فضای کافی برای رشد مناسب نداشته باشند و در نتیجه دندان ها کج می شوند.
• آندربایت- زمانی که دندان های پایین و فک پایین جلوتر از دندان های جلویی فوقانی قرار بگیرند و در نتیجه فک پایین در مقابل دندان های فک بالا قرار نگیرد، آندربایت گفته می شود.
• اوربایت- این در حالتی است که دندان های جلویی ردیف بالا جلوتر از دندان های جلویی ردیف پایین قرار بگیرند و در نتیجه مجدداً هر دو دندان های پایین و بالا در مقابل هم قرار نخواهند گرفت.
• کراس بایت – در این حالت یک یا چند عدد از دندان های بالایی داخل دندان های پایینی قرار می‌ گیرند.
• اپن بایت- این حالت زمانی اتفاق می ‌افتد که فضای زیادی بین دندان های بالایی و پایینی وجود داشته باشد.

مشکلات ظاهری دهان و دندان و بد قرار گرفتن دندان ها را می توان در سنین جوانی تشخیص داد. درمان زود هنگام می تواند از بروز مشکلات جدی دهان و دندان جلوگیری کند. با این حال در چند سال گذشته بیش از هر زمان دیگری بیماران بزرگسال تمایل به استفاده از ارتودنسی برای درمان بیماری های دهان و دندان خود داشته، به متخصصان ارتودنسی مراجعه می ‌کنند. توجه داشته باشید که چه برای اولین بار باشد که به یک ارتودنتیست مراجعه می ‌کنید و چه برای بار چندم است که قصد دارید از براکت برای مرتب کردن دندان های خود استفاده نمایید، درد و سایر بیماری های ناشی از عدم انطباق دندان ها می ‌تواند با درمان ارتودنسی قابل پیش گیری و یا بهبود باشد.

تراز و مرتب بودن دندان

بیماری های لثه و پوسیدگی دندان

توجه داشته باشید در صورتی که از مشکل ازدحام دندان ها رنج می برید، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ های لثه و پوسیدگی دندان قرار داشته باشید. پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می ‌افتد که باکتری ها در اطراف دندان ها جمع شده، لایه های خارجی دندان که همان مینای دندان هستند را فرسوده و تخریب کنند. با بروز این پوسیدگی ها در بیشتر مواقع پیشرفت بیماری موجب عقب رفتن لثه ها و نمایان شدن بیش از پیش دندان ها خواهد شد. این امر دندان ها را در معرض باکتری ‌های مضر قرار داده و منجر به ایجاد حفره درون دندان ‌ها می ‌شود. ۲ بار مسواک زدن در طول روز با مسواک نرم و استفاده از نخ دندان به صورت منظم می تواند باکتری های مضر را تا حد زیادی از بین ببرد. با این حال هنگامی که دندان ها نامرتب قرار گرفته باشند، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن آن ها بسیار سخت انجام می شود و این امر احتمال پوسیدگی دندان و التهاب لثه ها را افزایش می دهد.

التهاب لثه بخشی از بیماری ‌های لثه است که در ناحیه اتصال لثه با دندان ها رخ می دهد. در صورت عدم درمان، این بیماری ممکن است پیشرفت کرده به پریودنتال که یک بیماری شناخته شده مزمن برای لثه ها است، تبدیل شود. بیماری های پیشرفته لثه می توانند استخوان فک را نیز تخریب کنند و در نهایت موجب از بین رفتن کل دندان بشوند.

تحقیقات انجام گرفته نشان داده است که باکتری ‌هایی که موجب ایجاد بیماری ‌های لثه می شوند با سایر بیماری های جدی پزشکی مانند بیماری های قلبی، سکته های مغزی، دیابت نوع 2، عفونت ‌های تنفسی، پوکی استخوان، زوال عقل و سرطان ها به صورت مستقیم در ارتباط هستند. اگر فردی به بیماری لثه مبتلا شود به شدت در معرض خطر ابتلا به این بیماری ها قرار می گیرد.

تراز و مرتب بودن دندان

اختلال گفتاری ناشی از بینظمی دندان

برای ایجاد گفتار صحیح، لب و گونه ، زبان، فک و دندان همه در کنار هم باید فعالیت کنند. وقتی یک یا چند مورد از این موارد دچار مسئله و مشکلی باشند، کل فرایند گفتار تحت تاثیر قرار می‌ گیرد. اگر استخوان فک فردی کوچک بوده، دندان ها دچار ازدحام باشند، زبان فضای کمتری برای حرکت خواهد داشت و در نتیجه روی گفتار وی تاثیر گذار است. اگر دندان ها کج، نامنظم پیچ خورده یا روی هم قرار گرفته باشند، تلفظ برخی از کلمات یا اصوات به شدت دشوار خواهد بود.

شاخص های مشکلات گفتاری مربوط به نامرتب بودن دندان ها شامل تلفظ اشتباه کلمات و اصوات گفتاری به ویژه “س” و “ز” است و موجب اشتباه تلفظ کردن برخی کلمات و نوک زبانی صحبت کردن می شود.

سردرد و درد در ناحیه فک

نامرتب بودن دندان می تواند هنگام هر فعالیتی موجب اعمال فشار بیش از حد به مفاصل فک بشود. با گذشت زمان این فشار اضافی می تواند موجب التهاب مفاصل حساس شده و منجر به اختلال مفاصل گیجگاهی فکی بشود. این وضعیت موجب درد شدید صورت به خصوص هنگام جویدن، باز کردن دهان، صحبت کردن و غیره خواهد شد. علاوه بر این شنیدن صدای کلیک هنگام حرکت مفاصل یا صدا های ریز دیگر نیز از جمله نشانه‌ های این بیماری هستند که ممکن است با درد یا بدون درد ظاهر شوند.

اگر شما دچار اختلالات مفصل گیجگاهی فکی هستید، ممکن است هنگام بستن دهان احساس کنید که دندان های ردیف پایین و بالایی شما به درستی روی هم قرار نمی گیرند. این حرکت و این وضعیت می‌ تواند باز کردن کامل دهان و حرکات فک را دشوار سازد. علاوه بر این ممکن است موجب بروز سردرد، میگرن، اسپاسم عضلانی، درد در ناحیه صورت و گردن و کمر و گوش، شنیدن صدای وزوز یا زنگ در گوش و بی حسی گوش ها نیز بشود.

تراز و مرتب بودن دندان

مشکل در غذا خوردن با وجود اختلالات دندان

مال اکلوژن می تواند جویدن غذا را به فرایندی سخت و دشوار تبدیل کند. بسیاری از بیماران مبتلا به مال اکلوژن و نامنظم بودن دندان ها نمی توانند غذاهای سفت و سخت که گاز گرفتن یا جویدن آنها دشوار است را استفاده نمایند. هنگام غذا خوردن دندان ها و استخوان های فک عامل گاز گرفتن و جویدن غذا هستند. افرادی که ناهنجاری و مشکل قابل توجهی در این فرآیند ندارند به راحتی و بدون دردسر می توانند انواع غذاها را مصرف کنند. اما کسانی که دچار نامرتب بودن دندان ها هستند در خوردن برخی غذاها ممکن است احساس ناراحتی کرده و یا حتی از مصرف آن ها عاجز باشد. استفاده از الاینرها به بیماران کمک می کند که فرآیند جویدن و بلع راحت تری داشته باشند و گونه و زبان خود را گاز نگیرند چراکه افرادی که دچار مشکلات ترازبندی دندان ها هستند به شدت در خطر گاز گرفتگی زبان و گونه قرار دارند. همچنین طرز قرارگیری نامرتب دندان ها موجب  ساییدگی در برخی نقاط دندان‌ ها شده احتمال ابتلا به بیماری ‌های عفونی را افزایش می ‌دهد.

تنفس دشوار و مشکلات تنفسی

مال اکلوژن همچنین با آپنه انسدادی خواب نیز مرتبط است. آپنه انسدادی خواب، بیماری ناشی از انسداد فیزیکی مجرای عبور هوا به خصوص هنگام خواب است. این عمل می تواند موجب کاهش جریان هوا در هنگام تنفس و یا قطع شدن تنفس شود و اکسیژن خون را به میزان خطرناکی کاهش دهد. در برخی موارد افرادی که دچار بیماری ها و ناهنجاری های فک هستند به صورت معمول در معرض خطر ابتلا به انسداد مجاری تنفسی قرار می گیرند.

علاوه بر این عدم تطابق صحیح دندان ها روی هم موجب بوی بد دهان نیز خواهد شد. اگرچه این مشکل یک وضعیت اورژانسی و خطرناک نیست اما ممکن است بیمار را در شرایط خجالت آوری قرار بدهد. بسیاری از افراد تصور می کنند که بوی بد دهان به دلیل عادات بهداشتی ضعیف است. ممکن است عادات بهداشتی ضعیف در این امر تاثیر گذار باشد، اما عوامل دیگری از جمله نامرتب بودن دندان می تواند موجب بوی بد دهان شود که این امر را در اثر تجمع باکتری ها در اطراف دندان ها و لثه ها و حتی روی زبان افراد اتفاق می افتد.  باکتری ها در حالتی که فرد دچار مال اکلوژن باشد می ‌توانند بین دندان ها به دام افتاده با توجه به اینکه مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن در این مواقع دشوار است، موجب ابتلا به بیماری‌ های عفونی بشود.

تراز و مرتب بودن دندان

حل مشکلات ناشی از اختلالات دندان توسط ارتودنسی

از آنجایی که بسیاری از این شرایط در اثر مال اکلوژن اتفاق می ‌افتد، در بیشتر مواقع می ‌توان با درمان ارتودنسی مال اکلوژن و بیماری‌ های جانبی وابسته را درمان کرد و یا از آن ها پیش گیری نمود. استفاده از براکت ها و الاینر ها به ترمیم دندان ها همچنین فک افراد کمک می‌ کند و حتی می تواند علائم و نشانه‌ های بیماری اختلال مفصل گیجگاهی را از بین برده، آن را تسکین بخشد. آپنه انسدادی خواب و سایر بیماری ‌های مرتبط با مال اکلوژن نیز به این طریق تحت درمان قرار می گیرند. برای مثال در برخی از بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب استفاده از براکت ها می تواند فضای بین دندان ها را افزایش داده، فاصله بین آن‌ ها را اصلاح کرده و موجب بهبود جریان هوا در هنگام خواب در دهان و بینی افراد بشود.

با استفاده از درمان ارتودنسی می‌توان مشکلات دندان قروچه و فشردن بیش از حد فک ها که در نهایت منجر به ابتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی خواهد شد را برطرف نمود. از جمله وسایلی که برای تداوم بخشیدن به درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار می گیرند شامل فضا نگهدار یا محافظ ‌های شبانه می ‌شوند که هر دوی این مسائل می ‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند. براکت ها علاوه بر این در کاهش خطر ابتلا به بیماری ‌های لثه و هالیتوز نقش زیادی دارند. زمانی که دندان ها به صورت صحیح روی هم قرار بگیرند، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به فرایندی ساده تبدیل می ‌شود که می ‌تواند مانع از تجمع باکتری های مضر در داخل دهان و دندان باشد.

پس اگر شما دندان نامرتبی دارید و احساس می کنید که این امر روی سلامت کلی دهان و دندان و حتی سلامت کلی بدن شما تاثیر منفی گذاشته است، بهتر است در ابتدا با یک متخصص ارتودنسی در این خصوص مشورت نمایید. در صورتی که پزشک در یابد که درمان ارتودنسی برای حل مشکل شما مفید است، می توانید به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کرده با استفاده از روش درمانی پیشنهادی وی دندان ها و سلامت جسمی خود را حفظ کرده و بهبود بخشید.